یکی از شاخه های رشته های
توانبخشی است که وظیفه اش ساخت اعضای مصنوعی و وسایل کمکی (ارتوز و پروتز) می باشد. هر ساله هزاران نفر به دلیل تصادفات و دیابت دچار قطع عضو می شوند؛ به علاوه در کشور ما جنگ تحمیلی بر شمار معلولین افزوده است. بنابراین شمار نیازمندان به این رشته در کشور بالا است و روز به روز بر تعداد آن افزوده میشود.
هدف از این رشته، تربیت افراد متخصصی است که با آشنایی بر اصول مهندسی و پزشکی ، به ساخت اعضای مصنوعی و همچنین وسایل کمکی برای افراد ناتوان بپردازند. فعالیت این رشته را میتوان در سه زمینه خلاصه کرد:
» اصلاح ناهنجاری ها
» حمایت از اعضای ضعیف و ناتوان بدن
» ساخت اندام مصنوعی برای عضو از دست رفته
در واقع دانشجویان این رشته ابتدا با علوم پایه ی مهندسی ، پزشکی، آناتومی و فیزیولوژی بدن آشنا می شوند و بعد از نحوه ی ساخت انواع ارتوز و پروتز را فرامی گیرند. در دانش توانبخشی جهت بازتوانی و درمان معلولین برنامه جامع توانبخشی بر اساس کارهای تیمی در نظر گرفته می شود. این تیم شامل : پزشک متخصص - فیزیوتراپیست - متخصص ارتوز و پروتز- کاردرمان است که با توجه به نوع معلولیت به توانبخشی مددجویان می پردازند. وظیفه متخصص ارتوز و پروتزدر این تیم طراحی و ساخت یکسری وسایل کمکی شامل ارتوز و پروتز برای مددجویان و بیماران می باشد که به منظور درمان، ایجاد تواناییهای بیشتر و رفع مشکلات آنها می باشد.
معرفی رشته ارتوز و پروتز جهت راهنمایی در انتخاب رشته
ارتوز به کلیه وسایل کمکی اطلاق می گردد که جهت جلوگیری و تصحیح بدشکلی ها یا نگهداری و تثبیت قسمتهای مختلف بدن به موازات آنها به کار می روند.
ارتوزهای متناسب با محل قرار گیری روی اندامها و تنه تقسیم بندی می گردند :
۱. ارتوزهای اندام تحتانی که در انواع بیماریها و ناراحتیهای اندام تحتانی نظیر فلج مغزی ، پولیومیلیت و بد شکلی های مادرزادی کاربرد دارند.
۲. ارتوزهای اندام فوقانی که در انواع ثابت - متحرک و نیمه متحرک و برای کمک و درمان بیماریهای اندام فوقانی مانند فلج های شل و اسپاستیک - بد شکلی ها ساخته می شود .
۳. ارتوزهای ستون فقرات که جهت کمک - نگهداری - تثبیت - مقاومت در برابر حرکات کاهش درد ستون فقرات بکار می رود بطور مثال برای درمان انحرافات ستون فقرات نظیر اسکولیوز،کایفوز و لوزدوز ارتوزها وکرستها مختلف مورد استفاده قرار می گیرد.
پروتزبه وسیله ای اطلاق می گردد که جانشین عضو از دست رفته می شود . نبود یک عضو ممکن است د راثر جراحی - قطع عضو - نقص مادرزادی - تصادفات و غیره بوجود آمده باشد که در این صورت نیا زبه یک پروتز جهت جبران عملکرد عضو ضروری بنظر می رسد.
پروتز متناسب به محل قطع عضو نامگذاری می شوند: پروتز اندام تحتانی که وظیفه آنها برگرداندن عملکردهای عضو از بین رفته تا حد ممکن می باشد که در اندام تحتانی عمده ترین وظیفه پروتز تحمل وزن است . این پروتزها بسته به محل قطع عضو و تواناییهای فرد به اجازه راه رفتن بصورت نسبتا عادی و راحت را خواهند داد.
پروتزهای اندام فوقانی که وظیفه آنها انجام بعضی از حرکات دست، برگرداندن عملکرد آن و همچنین بازسازی زیبایی دست می باشد.
مهارت های مورد نیاز برای تحصیلرشته ی اعضای مصنوعی با معلولین سرو کار دارد بنابراین بدیهی است که باید توانایی برقراری ارتباط کلامی و همدردی با آنها را داشته باشد. آمادگی روحی روانی مناسب لازمه ی موفقیت در این رشته است زیرا فارغ التحصیلان این رشته با دردمند ترین افراد جامعه سروکار دارند و باید روح امید و زندگی را در آنها زنده نگه دارند. علاوه بر این شرط دیگر انتخاب این رشته ، توانایی بدنی و مهارت دستی مناسب است. زیرا این دانشجویان مانند مجسمه ساز ها به ساخت و پرداخت میپردازند و با فلز کاری ، گچ کاری و قالب های سنگین سر و کار دارند.
فرصت های شغلیفارغ التحصیلان این رشته می توانند در دو بخش دولتی و خصوصی فعالیت کنند که بخش دولتی شامل سازمان بهزیستی ، هلال احمر، بنیاد جانبازان و بیمارستانهای دارای مرکز ارتوپدی فنی است . اما حیطه اصلی فعالیت فارغ التحصیلان این رشته بخش خصوصی است چون فارغ التحصیلان آن می توانند پس از کسب تجربه لازم مرکز خصوصی دایر کرده و به افرادی که مشکلات ارتوپدی و نورولوژی دارند و یا افرادی که بیماری و ناهنجاری های اسکلتی عضلانی دارند و همچنین کسانی که دچار قطع عضو هستند خدمات خود را ارائه دهند.
در ضمن اگر دانشجویی اهل تحقیق و مطالعه باشد در این رشته زمینه نوآوری نیز بسیار زیاد است و افراد می توانند در حیطه های مختلف آن فعالیت نمایند .
فرصت های تحصیلیاین رشته در حال حاضر در ۵ دانشگاه (علوم پزشکی ایران، علوم بهزیستی و توانبخشی، اصفهان، همدان و شیراز) در مقطع کارشناسی و در ۳ دانشگاه (علوم پزشکی ایران، علوم بهزیستی و توانبخشی و اصفهان) در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری دانشجو می پذیرد.
به علاوه فارغ التحصیلان مقطع کارشناسی می توانند در دوره کارشناسی ارشد رشته های ارگونومی،
مدیریت توانبخشی، آناتومی و... نیز ادامه تحصیل دهند.
