در جامعه امروز سالمندان جزو گروه های بزرگ اجتماعی محسوب می شوند.  تطابق موفقیت آمیز افراد با دوران سالمندی، منوط به توانایی شخص برای اجرا و استمرار روش های مناسب زندگی در طول حیات، حفظ یک شیوه زندگی فعال و یافتن جانشین های مناسب برای فعالیت های دوران سالمندی است. پرفشار خونی از مهم ترین خطرات تهدیدکننده سلامت عمومی در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه است و بر اساس شواهد موجود حدود 60 درصد افراد مسن تر از 60 سال به پرفشار خونی مبتلا هستند. با افزایش سن ضخامت دیواره عروق افزایش می یابد که عمدتاً به علت افزایش رشته های کلاژن و تخریب رشته های الاستین در لایه میانی عروق و کلسیفیه شدن آن است. در نتیجه کمپلیانس عروقی کاهش می یابد که منجر به گشاد شدن شریان، افزایش فشار نبض و هم چنین افزایش سرعت انتقال موج نبض می شود. این وضعیت افراد سالمند را مستعد پرفشاری خون سیستولی می کند که شایع ترین نوع پرفشاری خون در سالمندان است. مطالعات نشان داده است که فشارخون سیستولیک با افزایش سن در تمام دهه های سنی روندی رو به افزایش داشته؛ ولی فشارخون دیاستولیک تا دهه 50 عمر افزایش یافته، سپس طی دهه 50 تا60 ثابت باقی می ماند و بعد از 60 سالگی کاهش می یابد. از طرفی در سالمندان رفلکس گیرنده های فشاری که نگهدارنده فشار طبیعی خون است؛ در هنگام تغییر وضعیت از حالت خوابیده به نشسته ضعیف می شود و فردمستعد به افت فشارخون وضعیتی می شود. عملکرد رفلکس گیرنده های فشاری در سالمندانی که ورزش می کنند بسیار بهتر از سالمندان بی تحرک است و این افراد کمتر دچار افت فشارخون وضعیتی می شوند. هم چنین افراد مسنی که تناسب فیزیکی دارند و به طور منظم ورزش می کنند، فشار نبض کمتر و سرعت کمتر در انتقال موج نبض دارند. از سوی دیگر ورزش منظم در سالمندان موجب بهبود عملکرد اندوتلیال می شود. هم چنین فعالیت های ورزشی می تواند دفع سدیم از کلیه ها را تسهیل کند و در نتیجه سبب کاهش حجم مایع و فشار خون شود. به نظر می رسد فعالیت های ورزشی می تواند با افزایش تعداد مویرگ ها در عضلات اسکلتی فعال، افزایش برونده قلبی، کاهش مقاومت عروق به علت اتساع پذیری، کاهش مقاومت در برابر جریان خون، بهبود تنظیم عصبی عروق خونی، کاهش مقاومت محیطی، کاهش ضربان قلب در زمان استراحت و فعالیت، باعث کاهش فشار خون گردد. برخی از محققان معتقدند بعد از انجام تمرینات ورزشی، آنزیمی به نام دوپامین بتا هیدروکسیلاز در هیپوتالاموس کاهش می یابد. کاهش این آنزیم فعالیت محیطی اپی نفرین را در پاسخ به احساسات و سایر تحریک ها کاهش می دهد و به کاهش فشار خون کمک می کند. بنابر این نتیجه تحقیقات علمی موید تاثیر بسزای انجام تمرینات جسمانی در تعدیل فشارخون بالا می باشد.

"دکتر فرزانه یزدانی" دکترای فیزیوتراپی، عضو هیات علمی دانشکده علوم توانبخشی

"سوده عرب زاده" دانشجوی دکترای فیزیوتراپی، دانشکده علوم توانبخشی